Рубрика: Կենսաբանություն 7

Կենսաբ.

Հոկտեմբերի 16-22

  • Վիրուսներ
  • Վիրուսների կառուցվածքը
  • Վիրուսային հիվանդություններ, պատվաստում

Մասնակցել բնագիտության ֆլեշմոբին

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

  • Ի՞նչ է վիրուսը։

Վիրուսը ոչ բջջային կառուցվածք ունեցող հարուցիչ է:

  • Ինչպե՞ս են բազմանում վիրուսները։

Վիրուսները բազմանում են միայն կենդանի բջիջների ներսում։ 

  • Նշել վիրուսների և բակտերիաների նմանությունները և տարբերությունները: Բակտերիաները 100 անգամ ավելի մեծ են, քան վիրուսները: Հաշվի առնելով, որ երկու դեպքում էլ դրանք անտեսանելի են մարդու աչքի համար և կարող են հայտնաբերվել միայն հատուկ մանրադիտակով: Մանրէները կարելի է տեսնել օպտիկական մանրադիտակով, մինչդեռ վիրուսները կարող են հայտնաբերվել միայն էլեկտրոնային մանրադիտակով ՝ օգտագործելով էլեկտրամագնիսական ոսպնյակներ:Վիրուսներն ու բակտերիաները ունեն մանրադիտակային չափսեր, գտնվում են գրեթե յուրաքանչյուր մակերևույթի վրա և հանդիսանում են բազմաթիվ հիվանդությունների պատառ: Բայց դրանք նույնը չեն:
  • Մարդու ի՞նչ վիրուսային հիվանդություններ գիտեք։

Ջրծաղիկ, գրիպ և այլն:

Կենսաբ.

Դասագրքի հղումը

Նոր դասագրքի հղում

Լրացուցիչ աշխատանք․

  • Ի՞նչ կառուցված ունեն  գլխարկավոր սնկերը 
  • Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում սիմբիոզը

Սնկի և ծառի փոխշահավետ կապը տարբեր օգանիզմների միջև կոչվում է համակեցություն կամ սիմբիոզ: 

  • Գտնել 5 հետաքրքիր փաստ գլխարկավոր սնկերի մասին
  1. Գրեթե բոլոր սնկերը թունավոր են հում վիճակում, բայց ուտելի սնկերը պատրաստելու ժամանակ թունավոր նյութերը քայքայվում են:
  2. Ամենաթունավոր սնկերից մեկը կանաչ Ճանճասպանն է: Դրա 50 գրամը կարող է սպանել մեծահասակ մարդու:
  3. Դեռ անհայտ է, թե քանի տեսակ սունկ կա Երկրի վրա: Տարբեր գիտնականներ նշում են 200-250 հազարից մինչև 1,5 միլիոն տեսակ:
  4. Գոյություն ունի սնկի մի տեսակ, որ կարող է շարժվել: Դա պլազմոդիումն է, որը ժամանակ առ ժամանակ հանդիպում է Ռուսաստանում և եվրոպական որոշ այլ երկրներում: Արտաքինից լորձի մի կտոր հիշեցնող՝ նա իր համար հարմար տեղեր է փնտրում ՝ աստիճանաբար շարժվելով: Չնայած նա շատ դանդաղ է տեղափոխվում, բայց միանգամայն ի վիճակի է մեկ շաբաթում անցնել փոքր մարգագետին:
  5. Ամերիկայի հյուսիսում գտել են մի սունկ, որի մարմնի թելերը տարած­ված են 15 հեկտար մակերեսով տարածքում և կշռում են 100 տոննա:

Իմանալ․

  • Հայաստանում տարածված թունավոր սնկերից են` դժգույն պոգանկան, կեղծ կոճղասունկը, կարմիր ճանճասպանը,  կեղծ աղվեսասունկը և այլն:
  • Հայաստանում տարածված ուտելի սնկերից են` շամպինիոնը, կարմրագլուխ սունկը, յուղասունկը, կեչասունկը, և այլն:

Կենսաբանություն

Հոկտեմբերի 2-8

Ընկերներ ջան, այս շաբաթ ներկյացնելու եք․

Լրացուցիչ աշխատանք․

1. Ո՞ր սննդի վրա սնկեր զարգացան:

Բորբոսասնկերը հաճախ հեշտ է հանդիպել երկար ժամանակ դրսում թողնված սննդամթերքի կամ այլ օրգանական նյութերի մնացորդների վրա` սովորական բորբոսի տեսքով:

2. Ի՞նչ գույն ունեն բորբոսները:

Բորբոսները լինում են տարբեր գույների, օրինակ՝. սև, մոխրակապույտ և այլն:

3. Ի՞նչի մասին կարող են վկայել բորբոսների գույնի տարբերությունները:

Բորբսի գույնը կարող է վկայել, թէ ինչ բորբոս է այն և ինչքանով է այն վտանգավոր։

4. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ բորբոսի աճի համար: 

Բորբոսի աճի համար անրաժեշտ է տաք, խոնավ, մութ տեղերը, օրնիակ՝. լոգարանը կամ ցանկացած պահարան խոհանոցում։

Կենսաբանություն նախագիծ

Գինի

Գինին ոգելից խմիչք է, որը ստացվում է խաղողի կամ մրգապտղային հյութի ամբողջական կամ մասնակի խմորման միջոցով (երբեմն սպիրտիկամ այլ նյութերի ավելացմամբ)։ Խաղողի և խմորումների տարբեր տեսակներից ստացվում են տարբեր տեսակի գինիներ։ Այս տեսակները խաղողի, ֆերմենտացման գործընթացում ներգրավված ռեակցիաների և արտադրական պրոցեսի կենսաքիմիական զարգացման միջև բարդ փոխազդեցությունների արդյունք են։ Շատ երկրներ ընդունում են իրավական նշանակումներ, որոնք սահմանում են գինու ոճն ու որակը։ Սովորաբար դրանք սահմանափակում են խաղողի աշխարհագրական ծագումը և թույլատրելի տեսակները, ինչպես նաև գինու արտադրության այլ ասպեկտներ։ Գինիները, որոնք ստացված չեն խաղողից տարբերակվում են բրնձի գինի և մրգատու գինիներ` սալոր, բալ, նուռ, հաղարջ և կտտկենի։ Գինին արտադրվում է հազարավոր տարիներ շարունակ։ Հայտնի հնագույն գինու գործարանը 6,100 տարեկան Արենի-1 գինու գործարանն է Հայաստանում։ Գինու ամենահին հայտնի հետքերից մեկը Վրաստանից է (մ.թ.ա. 6000), Իրան (մ.թ.ա. 5000 թվական) և Սիցիլիա (մ.թ.ա. 4000 թվական) չնայած դրան կան ապացույցներ այն մասին, որ նմանատիպ ալկոհոլային խմիչք ավելի վաղ առկա էր Չինաստանում (մ.թ.ա. 7000 թվական)։ Գինին հասավ Բալկանյան թերակղզի մ.թ.ա. 4500 թ.-ին և օգտագործվում էր Հին Հունաստանում, Թրակիաում և Հռոմում։ Պատմության ընթացքում գինին օգտագործվել է իր հարբեցնող ազդեցության պատճառով։

Գինին երկար ժամանակ կարևոր դեր է խաղացել կրոնի մեջ։ Կարմիր գինին կապված էր հին եգիպտացիների արյան հետ և օգտագործվում էր ինչպես Դիոնիսոսի հունական պաշտամունքի, այնպես էլ հռոմեացիների կողմից իրենց Բակհանալիայում․ Հուդաիզմը այն ներառում է նաև Կիդդուշում և քրիստոնեություն՝ էվկարիսում։

Կենսաբանություն

Սեպտեմբերի 25-30

Պատասխանել հարցերին․

  • Ինչպե՞ս է մարդն օգտագործում կաթնաթթվային բակտերիաները:

Կաթնաթթվային բակտերիաները մեծ կիրառություն ունեն արդյունաբերության և գյուղատնտեսության մեջ. օգտագործվում են մածուն, կեֆիր և այլ կաթնամթերք պատրաստելիս։ Կաթնաթթվային բակտերիաների որոշ տեսակներ կարող են փչացնել գինին, գարեջուրը։

  • Ինչո՞ւ առանց բակտերիաների գործունեության կյանքն անհնար կլինի երկրի վրա։

Մեծ է բակտերյաների  դերը սննդի արդյուբերության մեջ: Գինու, օղու, կոնյակի, բանջարեղեների թթվային արտադրություները կապված են խմորում և թթվեցում առաջացնող բակտերիաների հետ: Որոշ բակտերիաներ ապրում են մարդու և կենդանիների աղեստամոքսային համակարգում և ապահովում դրա բնականոն աշխատանքը:

  • Գինեգործության մեջ ի՞նչ դեր ունեն օգտակար  բակտերիաները:
  • Բակտերիաների կողմից հարուցված ի՞նչ հիվանդություններ գիտես։

Ժանտախտ, տիֆ, թոքախտ։

Լրացուցիչ աշխատանք․

«Ինչպե՞ս խաղողից պատրաստել տնական գինի» նախագիծ

Նոր թեմա․

Կենսաբանություն

Սեպտեմբերի 18-24

Նոր թեմա և լրացուցիչ աշխատանք․

Կենսաբանություն

Սեպտեմբերի 1-16

Սիրելի՛ սովորողներ, այս շաբաթվա առաջադրանքներն են․

Պատասխանել հարցերին․

  1. Ի՞նչ կառուցվածք ունի բակտերիան

2. Ինչպե՞ս են բազմանում բակտերիաները

Բակտերիաները բազմանում են բջջի ուղղակի կիսման միջոցով: Յուրաքանչյուր 20−30 րոպե պարբերականությամբ՝ մեկ մայրական բջիջը կիսվելով առաջացնում է 2 դուստր բջիջ և այսպես շարունակ: 

3. Ներկայացնել օգտակար և վնասակար բակտերիաների մի քանի տեսակներ։

Մահացու վտանգավոր բակտերիա է սալմոնելայի ձևերից մեկը՝ որովայնային տիֆը։ Վտանգավոր են նաև կլեբսիելլա բակտերիաները, տարբեր էնտերոբակտերիաներ, ստրեպտոկոկները, ստաֆիլոկոկը, աղիքային ցուպիկը (եթե գտնվում է աղիներից դուրս, օրինակ՝ միզուղիներում)։  Օգտակար բակտերիաները հիմնականում պատկանում են բիֆիդոբակտերիաների կամ լակտոբակտերիաների (կաթնաթթու) ընտանիքին։ 

Լրացուցիչ աշխատանք․