Ընկերներ ջան, այս շաբաթ ներկայացնելու եք հետևյալ թեմաները․
- Սողունների արտաքին կառուցվածքը և առանձնահատկությունները-նոր դասագրիքից էջ՝ 118-120
- Սողունների բազմացում և զարգացում
- Բնագիտության ֆլեշմոբ
Լրացուցիչ աշխատանք ( աշխատանքը նախատեսված է դասարանում իրականացնելու համար)
- Համացանցից գտնել 10 հետաքրքիր փաստեր սողունների մասին։
1.Առաջին մողեսները հայտնվել են Երկրի վրա մի քանի հարյուր միլիոն տարի առաջ: Դրանք մոտավորապես հասնում են կոկորդիլոսների նույն տարիքին:
2.Բազիլիսիկները կարող են քայլել ջրի վրա, ավելի ճիշտ ՝ վազել: Այս մողեսներն այնքան արագ են դասավորում իրենց հետևի ոտքերը և այնքան հորիզոնական քայլում, որ ջրի մակերևույթի վրա գտնվող թաղանթը չի հասցնում ներթափանցել իրենց ծանրության տակ:
3.Մոլոխոն հետաքրքիր է իր մի քանի հատկանիշներով. այն հավաքում է եղյամը և անձրևի ցողը իր մարմնի ամբողջ մակերևույթից և չի խմում բառի սովորական իմաստով: Այնուհետև հեղուկի կաթիլները հատուկ խողովակներով ուղղակիորեն ընկնում են մոլոխի երախի մեջ: Բացի այդ, այս սողունները կարող են փոխել իրենց գույնը ՝ կախված ջերմաստիճանից, լուսավորությունից և նրանց վիճակից:
4.Գեկոնները ունակ են պահել իրենց թաթերի վրա այն զանգվածը, որը իրենց քաշից զգալիորեն ավելի ծանր է. 50 գրամ քաշով մողեսը կարող է պահել երկու կիլոգրամ առարկա: Այդ տեսակի ներկայացուցիչները երաշտի ժամանակ կարողանում են օդի խոնավություն կուտակել աչքերի մեջ, այնուհետև լիզել այն, որպեսզի չմեռնեն ծարավից:
5.Մողեսները ապրում են աշխարհի բոլոր մայրցամաքներում և կղզիներում, բացառությամբ Անտարկտիդայի։
6.Մողեսի շատ տեսակներ վտանգի դեպքում կարող են պոչի մի մասը գցել, որպեսզի թշնամուց թաքնվեն: Եթե թշնամին նահանջեց, մողեսը կարող է վերադառնալ և ուտել իր պոչը, քանի որ պարունակում է սննդանյութերի զանգված: Ժամանակի ընթացքում պոչը կրկին կաճի, բայց կորածից այն կարճ կլինի:
7.Սողունների ամենամեծ ներկայացուցիչը ծովի կոկորդիլոսն է, որի երկարությունը գալիս է 7 մետր:
8.Սողունների մեծ մասը գիշատիչներ են, սնվում են միջատներով, փափկամարմիններով, ձկներով, երկկենցաղներով, թռչուններով և մանր կաթնասուններով:
9.Սողունները միջավայրում կողմնորոշվում են տեսողական, լսողական, շոշափելիքի և հոտառական զգայարաններով։ Որոշ ցերեկային օձեր օժտված են գունավոր տեսողությամբ։ Հոտառությունը, համեմատ երկկենցաղների հետ, ավելի լավ է զարգացած։ Շոշափելիքի օրգանը երկատված լեզուն է։ Լսողության օրգանը կազմված է ներքին և միջին ականջներից։ Մողեսները լավ են լսում, իսկ օձերը՝ ոչ, սակայն օձերը զգում են գետնի տատանումները, իսկ որոշ տեսակներ գլխի առջևի մասում ունեն ջերմաընկալիչ օրգան։
Մողեսը թշնամուց փրկվում է պոչի հատումով։ Երբ թշնամիները բռնում են պոչից, ողերից մեկի մեջտեղից պոչը կտրվում է, որը ցավը նկատմամբ պատասխան ռեֆլեքսն է։ Մկանների կծկման շնորհիվ հատած պոչից արյունահոսություն չի լինում։ Պոչը հետագայում վերականգնվում է։
10.Անհետացած սողունների տեսակներ՝ դինոզավրեր. 180 մլն տարի առաջ սողունները հասել էին ծաղկման գագաթնակետին և գրավելով երկրագունդը՝ տարածվել էին բոլոր կենսամիջավայրերում: Արդյունքում անհետացած սողունները՝ հայտնի որպես դինոզավրեր, տիրապետում էին տեղաշարժման բոլոր ձևերին և օգտագործում էին կերի բոլոր տեսակները:
- Հայաստանում տարածված ի՞նչ սողուններ են ձեզ հայտնի, ներկայացնել մի քանի օրինակ։
Հայաստանում հանդիպում են սողունների 53 տեսակ, որոնցից 27-ը մողեսներ են, 23-ը օձեր, 3-ը կրիաներ, դրանցից 19 տեսակը գրանցված են կարմիր գրքում
- Ներկայացնել սողունների բազմացումը
Բազմանում են ցամաքում։Բեղմնավորումը ներքին է: Սողունների բեղմնավորումը ներքին է։ Արուները սերմնաբջիջներ պարունակող սերմնահեղուկը տեղափոխվում է կոյանոցի մեջ։ Սերմնաբջիջները բարձրանում են ձվատարով և թափանցում ձվաբջջի մեջ. տեղի է ունենում բեղմնավորում։ Բեղմնավորումից հետո զարգանում են ձվերը։
Հարությունյան Գայանե 